Jarenlang waren Intel en AMD eigenlijk de enige opties voor de chips die werden gebruikt voor Windows pc ‘s. Intels was de grote speler, AMD de kleine uitdager. Ik gebruik nadrukkelijk de verleden tijd was om de positie van Intel te omschrijven want de afgelopen jaren is het eens machtige Intel qua positie duidelijk veranderd. Intel is niet meer de grote speler die het ooit was. Schrijf Intel trouwens niet gelijk af maar vergeleken bij de dominantie van toen is het nu heel anders. AMD heeft een lijn energie zuinige processoren voor in rekencentra en Qualcomm heeft met Snapdragon een concurrent op Windows.
De ASUS Vivobook S 15 is een van de meer dan een half dozijn pc-laptopfabrikanten die zich bij Microsoft hebben aangesloten bij de lancering van de nieuwe Copilot Plus pc’s, die momenteel Qualcomm Snapdragon X-processors hebben.
De Qualcomm Snapdragon X Elite-processor die in de ASUS Vivobook S 15 die we testten is een krachtige chip en in principe genoeg voor normaal huis tuin en keuken gebruik. Daarmee bedoel ik het normale scala van tekstverwerking, presentaties en spreadsheet en andere taken die niet zeer veel rekenkracht vragen. Met 16 GB RAM en een 512 GB solid-state drive kan je qua opslag en geheugen gewoon je werk blijven doen.
CoPilot Toets
Wat is CoPilot? Copilot is de functie van Microsoft die op bepaalde pc’s (meer dan 40 TOPS) ter beschikking wordt gesteld door middel van een aparte knop op het toetsenbord waarmee generatieve AI functionaliteit te beschikking komt. Copilot wordt dan gestart en je kunt allerlei vragen stellen aan dit Generatieve AI systeem. Dit is niet iets specifieks voor ASUS, dit is standaard functionaliteit die Microsoft heeft ontwikkeld en aanbied aan OEMs.
Het is een alternatief voor ChatGPT en andere systemen die deze functionaliteit bieden. Maar een PC wordt niet zomaar een Coplilot PC. De PC moet minimaal 40 TOPS aankunnen. TOPS is trillions of operations per second, en geeft een mate van rekenkracht aan, specifiek voor AI systemen. .Hoe meer tops des te beter, alhoewel dit wel specifiek voor AI geld maar een systeem met meer TOPS is vaak ook sneller in normale operaties. Ook de batterij duur is een criterium, minimaal een dag moet het systeem het uithouden zonder op te laden.
ASUS Vivobook
Het ontwerp is niet spectulair maar ook niet lelijk, en je herkent het ook niet direct als een ASUS. Is dat een probleem? Nee, niet voor mij.Een laptop is een hulpmiddel en ik heb liever goede specs dan een opvallend uiterlijk. Dat wil niet zeggen dat er geen ruimte voor verbetering is, in tegendeel. Maar dat komt later wel.
De behuizing is gevoelig voor krassen, vlekken en deuken, dat is wel jammer. Als je de laptop openklapt dan zie je het ruime toetsenbord met touchpad. Altijd een goede test, kan je de laptop met een vinger openklappen! En ja dat lukt, en dat is handig.
Een van de verbeteringen die ik zou willen is dat het soms moeilijk is om de toetsen te lezen, daar er verlichting onder zit. Zeker in de zon, is het soms zoeken waar een bepaalde functie toets zit, zeker als je van een ander merk laptop komt.
Het gebruik van de toetsen is prima, je voelt een stuk weerstand met een klik. Een touchpad kan handig zijn maar als het even kan gebruik ik een muis, maar soms, bijvoorbeeld in een vliegtuig heb je eenvoudig weg niet de mogelijkheid om een muis te gebruiken. Mijn normale gebruik is eigenlijk altijd met een extern tactiel toetsenbord zoals bijvoorbeeld een Cherry keyboard.
15,6” OLED is een prima afbeelding maar ik zal voor mijn werk altijd een of twee externe beeldschermen willen aansluiten, 32” bijvoorbeeld. Dat komt eenvoudig weg doordat het ontwikkelen van software nou eenvoudig beter gaat met meerder beeldschermen. De ASUS Vivobook 15s ondersteunt een aansluiting voor HDMI en met een aparte connector op de USB C poort kan ik een tweede scherm aansluiten. Daarbij sluit ik dan graag de laptop zodat ik maar twee ipv drie schermen actief heb. Dit doe je met de instellingen van de laptop zodat het standaard gedrag van een slaapstand wordt uitgezet.
Een beeldverhouding van 16:9 en een resolutie van 2880 x 1620 is prima en meer hoeft echt niet. 4k wordt erg klein op een dergelijk scherm. De helderheid is prima, al hoewel ik het niet geprobeerd heb in de volle zon. Het kijken van video’s via Netflix of gewoon via de player levert een goed beeld op. Ook qua audio heb ik niet te klagen maar dat komt ook door het video dat het voor mij een werk-pc is, minder dan een PC om te streamen
Elke ASUS Vivobook S 15 heeft een 1080p webcam geïntegreerd boven aan het scherm. Omdat in mijn geval meestal ik een externe camera gebruik, voegt dit wat mij betreft weinig toe, maar voor anderen kan het toegevoegde waarde hebben. De camera pakt een breed beeld op, en de kwaliteit is ok tot goed.
Voor de microfoon geldt het zelfde, daar ik normaliter een externe camera met microfoon gebruik van Logitech gebruik ik de ingebouwde microfoon minder. Echter in mijn tests specifiek voor dit artikel pakte de vivobook het geluid goed op.
Je kunt ook met je gezicht inloggen (Biometrisch) via Windows Hello-gezichtsherkenning. Ook hierbij de notitie dat ik hier geen gebruik van maak, vanwege het dichtklappen. De functie is eenvoudig in te stellen en werkt in een breed scala aan lichtomstandigheden. Een vingerafdruklezer wordt niet meegeleverd.
Jammer is wel dat er geen touchscreen op zit, dat kan soms gewoon handig zijn.
Asus Vivobook S 15: connectiviteit
De Asus Vivobook S 15 heeft een groot aantal poorten, twee USB-C 4-poorten, die beide DisplayPort Alternate Mode en USB Power Delivery ondersteunen, wat betekent dat de USB-C-poorten kunnen worden gebruikt om verbinding te maken met een extern beeldscherm of om de laptop op te laden. In de verpakking zit ook een USB-C-oplader die tot 65 watt vermogen levert.
De Vivobook heeft ook twee USB-A -poorten, dus je kunt eenvoudig een bedraad toetsenbord en muis aansluiten. Daarnaast een HDMI 2.1-poort, een 3,5 mm combo-audio-aansluiting en een microSD-kaartlezer, die laatste is wat mij betreft niet super noodzakelijk omdat ik dit meestal via een connector op UBS C doe (voor het tweede beeldscherm). De enige poort die ontbreekt is Ethernet, maar dit kan weer worden opgelost met een USB C dongle.
Qua draadloze onderstuening wordt Wi-Fi 7 ondersteund, de nieuwste en snelste Wi-Fi-standaard die beschikbaar is, en Bluetooth 5.4.
Specificaties
| Besturingssysteem | Windows 11 Home |
| Processor | Snapdragon® X Elite X1E 78 100 Processor (42MB Cache, up to 3.4GHz, 12 cores, 12 Threads); Qualcomm® Hexagon™ NPU up to 45TOPS |
| Grafische processor | Qualcomm® Adreno™ GPU |
| Neurale processor | Qualcomm® Hexagon™ NPU up to 45TOPS |
| Scherm | 15.6-inch, 3K (2880 x 1620) OLED 16:9 aspect ratio, 0.2ms response time, 120Hz refresh rate, 600nits HDR peak brightness, 100% DCI-P3 color gamut, 1,000,000:1, VESA CERTIFIED Display HDR True Black 600, 1.07 billion colors, Glossy display, 70% less harmful blue light, TÜV Rheinland-certified, SGS Eye Care Display, Non-touch screen, (scherm/behuizing ratio)89% |
| Geheugen | 16GB LPDDR5X on board |
| Opslag | 1TB M.2 NVMe™ PCIe® 4.0 SSD |
| Uitbreidingsslots | 1x M.2 2280 PCIe 4.0×4 |
| I / O-poorten | 2x USB 3.2 Gen 1 Type-A 2x USB 4.0 Gen 3 Type-C with support for display / power delivery (data speed up to 40Gbps) 1x HDMI 2.1 TMDS 1x 3.5mm Combo Audio Jack Micro SD card reader |
| Toetsenbord en Touchpad Camera Audio Smart Amp Technology Built-in speaker Built-in array microphone harman/kardon (Mainstream) Netwerk en Communicatie Accu Voeding Gewicht Afmetingen (B x D x H) | Backlit Chiclet Keyboard 1-Zone RGB with Num-key, 1.7mm Key-travel, Precision touchpad, With Copilot key |
| Camera | FHD camera with IR function to support Windows Hello With privacy shutter |
| Audio | Smart Amp Technology Built-in speaker Built-in array microphone harman/kardon (Mainstream) |
| Netwerk en Communicatie | Wi-Fi 7(802.11be) (Tri-band)22 + Bluetooth® 5.4 Wireless Card (Bluetooth® version may change with OS version different.) |
| Accu | 70WHrs, 3S1P, 3-cell Li-ion |
| Voeding | TYPE-C, 65W AC Adapter, Output: 20V DC, 3.25A, 65W, Input: 100-240V AC 50/60GHz universal |
| Gewicht | 1.42 kg (3.13 lbs) |
| Afmetingen (B x D x H) | 35.26 x 22.69 x 1.47 ~ 1.59 cm (13.88″ x 8.93″ x 0.58″ ~ 0.63″) |
Performance
Ik heb geen performance test gedaan met benchmarks en zo voort, maar gewoon met het systeem gewerkt. Werken in dit geval is met name software ontwikkeling en eenvoudige office taken en producten zoals de Office 365 suite, en nog een aantal andere tools. Op wat compatibiliteit issues na (waar ik later op terug kom) draaide alles als een zonnetje. Programma’s draaiden normaal (zeker als het een native ARM versie is) of handen iets vertraging omdat een PRISM emulator er voor moet zorgen dat er compatibiliteit is tussen de Windows programma’s die niet voor Snapdragon / ARM zijn ontworpen.
Een andere chipset stuur je op een andere manier aan en hoe dichter je bij de hardware komt / het operating systeem, des te nauwer het luistert. Een word document is een word document, een display driver voor het beeldscherm, dat is specifieker,
Een goede accu
Maar hoe lang kan je nou echt met de ASUS Vivobook S 15 aan de slag?. Nou, dat is best lang. We hebben geen test gedaan of we doorlopen video’s kunnen afspelen , maar meer een test in de praktijk. Gedurende twee dagen hebben we de laptop aan laten staan op een beurs, met van 9 tot 5 gebruik (powerpoint, internet) en daarnaast ook nog ’s avond de laptop niet opgeladen om te zien of we twee dagen konden werken. Zou dat niet lukken dan gaat de Vivobook S 15 gewoon aan het stroom. Tijdens CES eerder dit jaar was ik eindelijk af van het constant op zoek zijn naar een stopcontact of het aan een zware powerbank hangen van de laptop. Nou, een paar dagen na de beurs terwijl de Vivobook daarna gewoon op mijn werkkamer lag, zit er nog 47% batterij duur in. Let wel, gewoon dichtgeklapt / op de uitknop gedrukt. Sterker nog we zijn nu een week verder en de laptop heeft nog steeds een batterij lading.
Compatibiliteit
Een van de vragen die je altijd moet stellen wanneer er een nieuwe speler zoals Qualcomm op de markt komt is werkt alles nog? En daarmee bedoel ik dat de chipset en de software die geschreven is voor Intel heel specifiek gebruik maakt van die chipset en waar ik Intel zeg bedoel ik ook AMD.
Snapdragon is een echt andere chipset en een van de dingen die Ik heb gemerkt is dat doordat er een stuk emulatie nodig is om bepaalde programma’s te Laten werken je er niet vanuit kan gaan dat alles automatisch altijd werkt. Het kan zijn dat het iets langzamer werkt en het kan ook zijn dat het niet werkt.
Ik heb niet alle software ter wereld Natuurlijk getest Ik heb eigenlijk gekeken vanuit het perspectief van mijn werk als trainer op het gebied van systeemintegratie en api management. Een van de softwareprogramma’s die wij werken voor een remote desktop connectie gaf een foutmelding tijdens de installatie maar uiteindelijk werkte het wel. Het zijn dat soort dingen waarbij je echt even van tevoren zou moeten kijken of alles wat je zou willen gebruiken en zeker wanneer dit wat minder gebruikelijke software is of het ook daadwerkelijk werkt.
Mijn advies is dan ook om goed te kijken of alle software (ook van de meer obscure leveranciers) draaien op Snapdragon of een speciale AMD versie heeft. Ook kan de PRISM Emulator er voor zorgen dat de software langzamer draait, emultatie kost nou eenmaal capaciteit.
Het leek of bij Java 11 de starttijd verdubbelde van een van de Integratie producten maar naderhand bleek dat toch wel mee te vallen. In het gebruik was er geen verminderde performance merkbaar.
Conclusie
De prijzen beginnen bij EUR 1,099 voor het instapmodel met de Snapdragon X Plus en een solid-state drive van 512 GB. Het model dat ik heb getest, met de Snapdragon Elite en 1 TB solid-state drive, kostte EUR 1,099. Dat is niet duur voor een Windows-pc met een Qualcomm processor.
De specs zijn het probleem niet, het zit met name in de compatibiliteit van de op Snapdragon baseerde Windows PC. Want hoewel er emulatie is met PRISM kan het echt zo zijn dat specifieke software niet draait of foutmeldingen geeft. Want, hoewel de Microsoft producten prima omgaan met Snapdragon geldt dit niet voor alle software / leveranciers. Dit zal steeds minder worden naar mate er meer software specifiek wordt aangepast voor Windows op Snapdragon. Mijn tests met JAVA geven een dubbele starttijd aan, hoewel daarna (in mijn scenario’s (lage processor load) het voor de rest wel meeviel). Ook kan je tegen installatie problemen aanlopen. Test of onderzoek daarom een model voordat je aanschaft als je software gebruikt die niet standaard is.
Copilot is leuk om er bij te hebben maar wat mij betreft niet echt een noodzaak. Leuk om te zien wat je er mee kunt doen en het geeft een beeld van de toekomst.
Zou ik hem aanschaffen? Op basis wat ik nu gezien heb en wetende dat de support voor Snapdragon beter zal worden, denk ik ja. De software die ik nodig heb (JAVA, NoMachine en nog een aantal andere programma’s) die doen het. Zou een van deze niet werken dat is het voor mij een no go. Dit heeft echt te maken met de nieuwe chipset die aan de ene kant echt een nieuwe impuls geeft aan Windows maar die niet voor iedereen gelijk de juiste keuze is. Qua gewicht, scherm en connectiviteit is het prima.
Dus Caveat Emptor! Maar als het werkt, dan heb je er een heel goede PC aan. Ik schrijf dit artikel in het vliegtuig waar ik minder dan 1,5 uur kon werken en deze laatste zin is geschreven met minder dan 3% batterij duur. Je kunt er alleen maar op vooruit gaan!
